Energochłonność polskiej gospodarki jest wciąż trzykrotnie wyższa niż państw Europy Zachodniej. Władze muszą szukać sposobów na jej ograniczenie, aby sprostać wymogom unijnej polityki klimatycznej, a także podnieść komfort życia Polaków, na przykład ograniczając smog. To główne wnioski z debaty, która towarzyszyła publikacji raportu „Czysta oszczędność energii. Czym są usługi ESCO i dlaczego warto je rozwijać”.
Jednym ze sposobów na oszczędzanie energii są przedsięwzięcia prowadzone w formule ESCO, które umożliwiają realizację projektów zmniejszających zużycie energii bez wydawania przez gminę własnych środków. O tym, jakie wyzwania stoją przed samorządami, które realizują inwestycje w formule ESCO i jakie są główne bariery rozwoju tego sektora, dyskutowali eksperci w zakresie zarządzania energią oraz przedstawiciele samorządów. Punktem wyjścia do debaty był raport „Czysta oszczędność energii. Czym są usługi ESCO i dlaczego warto je rozwijać” opracowany przez centrum analityczne Polityka Insight na zlecenie CEZ ESCO Polska.
ESCO dla samorządów
Jak wynika z raportu, rynek ESCO na świecie szacowany jest na 26,8 mld dol. W Polsce to obecnie kilkaset milionów złotych, ale z roku na rok zainteresowanie inwestycjami w ramach ESCO i partnerstwa publiczno-prywatnego (PPP) rośnie. – Do 2016 roku zrealizowano 18 projektów PPP w zakresie efektywności energetycznej: dwa dotyczące wymiany oświetlenia i 16 termomodernizacyjnych. Tymczasem tylko w 2017 roku rozpoczęto postępowania o łącznej wartości około 400 mln zł. – zauważył Członek Zarządu CEZ ESCO Polska, Marek Duda.
Oprócz termomodernizacji i wymiany oświetlenia, formuła ta sprawdza się w kompleksowej modernizacji ciepłownictwa oraz we wdrażaniu tzw. systemów inteligentnego miasta. - Zalety ESCO i PPP będą szczególnie widoczne po 2020 r. kiedy zmniejszone zostaną fundusze unijne na finansowanie inwestycji – wskazał Robert Tomaszewski, starszy analityk ds. energetycznych Polityki Insight i autor raportu. Już teraz Unia Europejska zachęca samorządowców do poszukiwania innych źródeł finansowania.
Wyzwania i bariery
Podstawowym wyzwaniem, na które wskazują przedstawiciele władz lokalnych, jest upowszechnienie wiedzy o ESCO. Państwo powinno przygotować kampanię informacyjną, która podniosłaby świadomość na temat możliwości wykorzystywania ESCO i PPP w inwestycjach poprawiających efektywność energetyczną. Warto również likwidować bariery, które mogą zniechęcać samorządowców do realizacji w tych formułach. Jedna z nich jest brak jednolitych wytycznych w sprawie księgowania tego typu inwestycji przez Regionalne Izby Obrachunkowe (RIO). – Staraliśmy się przez ostatnie cztery lata wejść w ESCO, ale przez nasze RIO tego nie zrobiliśmy. Każda próba realizowania inwestycji w tej formule była przez RIO traktowana jako ukrywanie długu – powiedział burmistrz Ciechanowca (woj. podlaskie) Mirosław Reczko.
Istotnym problemem w kontekście działań służących poprawie efektywności energetycznej w samorządach pozostaje wymiana oświetlenia publicznego. Zgodnie z ustawą Prawo energetyczne, finansowanie oświetlenia ulicznego należy do zadań gmin i miast. Problem polega jednak na tym, że w większości przypadków nie są one właścicielami punktów świetlnych. Najczęściej należą one do firm energetycznych. Utrudnia to modernizację oświetlenia i ograniczenie zużycia energii. Dlatego, jak stwierdzili uczestnicy debaty, potrzebne są zmiany legislacyjne, które przeniosą własność całej infrastruktury oświetleniowej na samorządy.
Rynek usług ESCO w Polsce z roku na rok będzie wzrastał. W dłuższej perspektywie oprócz oszczędności ESCO może przy niewielkich nakładach przyczynić się do wzrostu efektywności energetycznej i poprawy jakości powietrza. W interesie władz centralnych jest więc spopularyzowanie tej formuły wśród samorządów, do czego przyczyniłoby się wprowadzenie w życie rekomendacji, które są rezultatem przeprowadzonej debaty.
