Od 11 lutego w życie wchodzą przepisy, które pozwolą uruchomić pilotażowy program termomodernizacji jednorodzinnych budynków mieszkalnych i wymiany wysokoemisyjnych źródeł ciepła. Jego budżet do 2024 wyniesie ok. 1,2 mld złotych.
Walka o czystsze powietrze wymaga czasu, ogromu zadań do wykonania i czasu. Dziś jednak możemy już śmiało powiedzieć, że mamy konkretne osiągnięcia na tym polu. Zdefiniowaliśmy źródła fatalnej jakości powietrza i wprowadziliśmy standardy jakościowe dla kotłów. Uszczelniamy rynek obrotu kotłami. Wśród rządowych działań jest też nowela ustawy o wspieraniu termomodernizacji i remontów, która dziś weszła w życie. Dzięki niej możliwe będzie sfinansowanie nawet 100% kosztów wymiany pieców i ocieplenia domów należących do najbardziej potrzebujących osób - komentuje minister przedsiębiorczości i technologii Jadwiga Emilewicz.
Kto zostanie objęty programem?
W pierwszej kolejności wsparcie zostanie skierowane do miejscowości poniżej 100 tys. mieszkańców, wśród których są między innymi te umieszczone przez Światową Organizację Zdrowia w 2016 i w 2018 roku na liście europejskich miast z najbardziej zanieczyszczonym powietrzem. Wnioski o dofinansowanie będą jednak mogły składać wszystkie gminy, które borykają się z problemem smogu spowodowanego emisją zanieczyszczeń z przestarzałych urządzeń grzewczych w budynkach jednorodzinnych. W przypadku miast powyżej 100 tys. mieszkańców, szczegóły planów naprawczych zostaną ustalone wspólnie z władzami miasta przy współpracy z lokalnymi organizacjami pozarządowymi zajmującymi się kwestią jakości powietrza.
Na co i w jakiej wysokości zostanie udzielone wsparcie?
Dofinansowaniem zostaną objęte tzw. przedsięwzięcia niskoemisyjne, czyli wymiana wysokoemisyjnych źródeł ogrzewania na urządzenia spełniające standardy emisji zanieczyszczeń lub podłączenie do sieci ciepłowniczej lub gazowej przy jednoczesnej termomodernizacji budynku. Inwestycje te będą mogły być sfinansowane nawet w 100%.
Współpraca rządu i samorządów
Realizacja pilotażowego programu będziewymagała ścisłej współpracy rządu i samorządów. Gminy, które będą pełnić rolę inwestorów, zidentyfikują gospodarstwa domowe, których dotyczy problem ubóstwa energetycznego, zaplanują i przygotują działania inwestycyjne w ramach realizacji przedsięwzięć niskoemisyjnych oraz oszacują ich koszt. Minister właściwy ds. gospodarki - obecnie minister przedsiębiorczości i technologii – na podstawie wniosku o współfinansowanie złożonego przez gminę, podejmie decyzję o pomocy. Po pozytywnej ocenie wniosku, gmina oraz resort będą mogły podpisać porozumienie, w którym określony zostanie zakres i charakterystyka przedsięwzięć niskoemisyjnych. To będzie podstawa dofinansowania. Dotacje zostaną wypłacone bezpośrednio do gmin.
Finansowanie
Budżet na realizację przedsięwzięć niskoemisyjnych w ramach ustawy o wspieraniu termomodernizacji i remontów jest szacowany na ok. 1,2 mld złotych. Część planowanych kosztów inwestycji poniesie gmina. W przypadku miejscowości do 100 000 mieszkańców wkład gminy powinien wynieść 30% kosztów, natomiast w przypadku większych miast - powyżej 30% kosztów. Pozostała część inwestycji (tj. do 70% kosztów przedsięwzięć niskoemisyjnych) zostanie sfinansowana ze środków pochodzących z budżetu Państwa m.in. z części wpływów z tzw. opłaty recyklingowej. Środki te zostaną przekazane gminom po podpisaniu porozumienia z ministrem przedsiębiorczości i technologii, za pośrednictwem Funduszu Termomodernizacji i Remontów.
Problem ubóstwa energetycznego w Polsce
Ustawa o wspieraniu termomodernizacji i remontów to nie tylko ważny krok w kierunku walki ze smogiem, ale również przeciwdziałaniu ubóstwu energetycznemu. Problem ten dotyczy 4,6 mln osób w Polsce, głównie mieszkańców wsi i małych miast. Zdecydowana większość z nich, bo aż 75% osób, mieszka w domach jednorodzinnych. Oznacza to, że co ósmy mieszkaniec Polski stoi przed dylematem czy np. ogrzać mieszkanie czy ograniczyć inne dobra. Niska emisja, czyli zanieczyszczenia wydobywające się w dużej części z kominów nieocieplonych domów jednorodzinnych, ogrzewanych tzw. kopciuchami, to jedna z głównych przyczyn smogu w Polsce.
Działania rządu w walce o czyste powietrze
Ustawa o wspieraniu termomodernizacji i remontów, która umożliwi gminom sfinansowanie i przeprowadzenie termomodernizacji oraz wymiany wysokoemisyjnych źródeł ciepła w jednorodzinnych budynkach mieszkalnych ubogich energetycznie gospodarstw domowych, to istotny element rządowego Programu „Czyste Powietrze”.
Jednocześnie od połowy września realizowany jest również program termomodernizacji jednorodzinnych budynków mieszkalnych i wymiany wysokoemisyjnych źródeł ogrzewania skierowany bezpośrednio do wszystkich mieszkańców domów jednorodzinnych, którzy będą w stanie pokryć, w zależności od osiąganych dochodów, cześć kosztów inwestycji. Program realizowany jest przez Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej we współpracy z szesnastoma wojewódzkimi funduszami ochrony środowiska.
Uzupełnieniem działań na rzecz termomodernizacji jednorodzinnych budynków mieszkalnych i wymiany wysokoemisyjnych źródeł ogrzewania jest również termomodernizacyjna ulga podatkowa, która ma weszła w życie od 1 stycznia 2019 r.