Dziś już nikogo nie trzeba przekonywać, że najtańsza energia to ta, która nigdy nie została zużyta. Nie bez powodu efektywność energetyczną określa się jako szóste paliwo, zaraz po ropie, gazie, węglu, atomie i OZE. Choć polska gospodarka jest jedną z najbardziej energochłonnych w Europie, od kilka lat można zaobserwować pozytywny trend inwestowania w rozwiązania z zakresu efektywności energetycznej.

Kompleksowym wsparciem w tym zakresie służą wyspecjalizowane firmy świadczące usługi ESCO (z ang. Energy Service Company), począwszy od realizacji danego projektu, poprzez finansowanie, po utrzymanie i zapewnienie serwisu poprojektowego. Kompleksowość świadczonych usług zorientowana na jakość i długi cykl życia projektu, a także indywidualny model finansowania w efekcie oferują unikalną wartość, po którą sięga coraz więcej podmiotów z sektora publicznego. Firma ESCO gwarantuje poczucie bezpieczeństwa, na które składa się optymalny i zrównoważony model finansowania, a także przez wielu bagatelizowany, choć niezwykle istotny aspekt związany z zarządzaniem, utrzymaniem i serwisowaniem infrastruktury. 

Wygenerowane dzięki ESCO oszczędności źródłem finansowania nowych inwestycji

Ograniczony lub naprawdę niewielki budżet na inwestycje to najczęstszy problem, z jakim borykają się jednostki samorządowe. Jest on najbardziej dotkliwy wówczas, gdy oczekiwania społeczne związane z poprawą komfortu życia mieszkańców stale rosną. Okazuje się wówczas, że równie ważne jest wybudowanie nowej ulicy, co obniżenie szkodliwej emisji czy wykorzystanie ekologicznych źródeł energii.

Jak działać i co robić, gdy pole manewru i środki są ograniczone? Odpowiedzią jest współpraca z firmą ESCO w formule Partnerstwa Publiczno-Prywatnego. Realizacja projektu w modelu ESCO zakłada, że wydatki na inwestycje są spłacane przez zamawiającego  z dodatkowych środków, które znalazły się w jego budżecie dzięki oszczędności energii. Kluczem jest gwarancja efektu energetycznego zapewniona przez partnera prywatnego. Dzięki temu podmiot publiczny ma pewność, że uzyska środki na spłatę zobowiązań z wygenerowanych oszczędności, a w przypadku, gdyby były one niższe od umówionych – różnicę pokrywa parter prywatny.

Model ESCO sprawia, że okres spłaty projektu PPP jest rozłożony w czasie i w zależności od złożoności projektu wynosi od 5 do 25 lat. W tym czasie partner publiczny musi jedynie zapewnić w Wieloletniej Prognozie Finansowej (WPF) odpowiednie środki na spłatę w danym roku budżetowym. Płatności mogą być dokonywane w różnej formie i z różną częstotliwością, w zależności od preferencji spłacającego: rata stała/zmienna, spłata miesięczna/kwartalna/roczna.

Efektem pośrednim finansowania w modelu ESCO jest możliwość realizacji projektów o dużo większym zakresie niż byłoby to możliwe do przeprowadzenia przez podmiot publiczny w standardowym trybie. Na skutek większego zakresu projektu, podmiot publiczny uzyskuje dużo wyższe oszczędności generowane tuż po zakończeniu realizacji. Co więcej, ten model finansowania powoduje zaliczenie wydatków związanych z realizacją projektu (CAPEX) oraz z tytułu rozłożenia ich spłaty w czasie do wydatków majątkowych, które nie skutkują wzrostem Indywidualnego Wskaźnika Zadłużenia (IWZ).

Realizacja projektu to nie koniec, a nowe otwarcie

W projektach efektywności energetycznej realizowanych w Formule PPP  przez firmę ESCO kluczową rolę odgrywają jakość oraz długi cykl życia. W praktyce oznacza to, że etap realizacji nie powinien kończyć współpracy z partnerem prywatnym, ale na nowo ją definiować.

Istotne jest bowiem zapewnienie podmiotowi publicznemu w ramach zrealizowanego projektu stałego wsparcia oraz obsługi systemu zarządzania przez wykwalifikowaną kadrę. Osiągnięcie gwarantowanych oszczędności w wymiarze finansowym lub ilościowym przez partnera prywatnego wymaga zarządzania energią, które odbywa się w trybie ciągłym z zastosowaniem nowoczesnych rozwiązań i jest obsługiwane przez zespół doświadczonych inżynierów. Najczęściej dzięki temu udaje się osiągnąć lepsze wyniki niż te gwarantowane w umowie, przez co partner publiczny zyskuje jeszcze więcej. Praktyka wskazuje, że w przypadkach, gdy po fazie realizacji firma ESCO kontynuuje współpracę z podmiotem publicznym w zakresie zarządzania i utrzymania projektów, wówczas finalnie koszt cyklu życia projektu jest niższy od standardowego trybu o około 20%.

Serwis w rękach profesjonalistów

Ograniczone środki finansowe to nie jedyne wyzwanie, z którym mierzą się samorządy. Podobnie sytuacja wygląda, jeżeli chodzi o zaplecze techniczne i wykwalifikowaną kadrę, na której ewentualnie spocząłby obowiązek utrzymania i serwisowania wytworzonej w trakcie projektu infrastruktury. W tym zakresie również z pomocą przychodzi firma ESCO, która jest w stanie zająć się tym w sposób kompleksowy i ciągły, gwarantując dobór optymalnych urządzeń i materiałów, by jakość szła w parze z ceną, minimalizując wszelkie ryzyka, który w takim rozwiązaniu spoczywają na podmiocie prywatnym.

Przykładowe realizacje

W Pradze, w Teatrze Narodowym, firma CEZ ESCO, specjalizująca się w usługach ESCO zrealizowała unikatowy projekt mający na celu wyraźne i trwałe obniżenie zużycia gazu ziemnego, energii elektrycznej oraz wody, jak również rozpoczęcie wykorzystywania odnawialnych źródeł energii pochodzącej ze słońca oraz z wód Wełtawy. Dzięki zainstalowanej infrastrukturze oraz systemowi zarządzania energią ogólne oszczędności energetyczne w Teatrze Narodowym wyniosły ponad 50% pierwotnych kosztów. Okres zwrotu inwestycji z zagwarantowany przez CEZ ESCO oszczędności został wyliczony na 10 lat.