Służyć temu mają następujące podstawowe zasady:

• zasada stosowania najlepszych dostępnych technologii,
• zasada dostępności do informacji o stanie środowiska,
• zasad zapobiegania zanieczyszczeniom lub unieszkodliwiania ich u źródła,
• zasada odpowiedzialności za szkodę („zanieczyszczający płaci”),
• zasada przezorności – o zaniechaniu działań, których skutków nie można przewidzieć,
• zasada zintegrowanego ujęcia ochrony środowiska.

Dlatego też istotną problematyką stanowią oceny oddziaływania na środowisko obiektów budowlanych, a także oceny zgodności z zasadami zrównoważonego rozwoju.

 

Obserwuje się wyraźną tendencję do rozwoju metod oceny w kierunku stworzenia jednorodnego, dobrze określonego systemu. Standaryzacja oceny, jak i możliwość uzyskania danych dotyczących wpływu zastosowanych materiałów budowlanych czy użytego rodzaju paliwa na środowisko, wraz z zagadnieniami komfortu, elementami socjalnymi i ekonomicznymi skłania do opracowania nowego, bardziej uniwersalnego modelu oceny niż model oceny cyklu istnienia (LCA) wyrobów budowlanych czy całego budynku.

Celem oceny środowiskowej budynków jest zbadanie budynku i/lub jego otoczenia, jak również charakterystyki jego użytkowania z perspektywy środowiska i zasobów naturalnych. Cel ten definiuje zagadnienia które należy wziąć pod uwagę.

W szczególności należy rozstrzygnąć takie kwestie jak:

• podmiot oceny,
• cykl istnienia obiektu,
• adresat oceny.

Pojmowanie charakterystyki środowiskowej budynku zależy od kręgu jej użytkowników oraz ich punktu widzenia i najczęściej dotyczący następującego postrzegania budynku:

• budynek jako wyrób końcowy, zintegrowany,
• budynek jako „żywy organizm”,
• budynek jako miejsce do życia i pracy.

Ocena obiektu budowlanego może być wykonywana dla różnych potrzeb:

• na etapie planowania lub projektowania inwestycji – jako przykład troski o środowisko i element norm 14000 związanych z zarządzaniem środowiskiem;
• dla celu oceny oddziaływania na środowisko – jako element wartościowania środków trwałych (budynków), co w konsekwencji prowadzi do świadectwa środowiskowego budynku;
• dla celów poprawy własności eksploatacyjnych obiektu – zawiera definicję i oceną elementów zarządzania, nadzoru i kontroli.

Ocena przeprowadzana jest w celu porównania obiektów, dlatego ważne jest, aby składała się z identycznych, skategoryzowanych cech, które miałyby ten sam uzgodniony zakres, a wyniki były przedstawiane czytelnie i w uzgodniony sposób.

 

Wszystkie wyżej wymienione zagadnienia znalazły miejsce w przedstawionych poniżej metodach oceny budynku:

• metoda ilościowa (NE-STEP),
• metoda jakościowa (E-STEP).

Obie metody, mające zastosowanie do budynków tradycyjnych (np. mieszkalnych, użyteczności publicznej), pozwalają przy niewielkim nakładzie pracy i czasu na ocenę budynku i jego wpływu na środowisko w dość prosty i intuicyjny sposób. Wiemy, że właśnie te właśnie budynki odpowiadają za ponad 40% zużycia energii, a niemal 75% z nich charakteryzuje się niską efektywnością energetyczną. Z tego powodu należy bliżej przyjrzeć się omawianym metodom, tym bardziej że zastosowanie tu komercyjnych metod oceny środowiskowej typu LEED czy BREEAM byłoby zbyt skomplikowane i kosztowne.

 

Ocena ilościowa (NE-STEP) – porównanie wartości charakterystycznych parametrów budynku ocenianego i budynku referencyjnego

• wskaźniki charakteryzujące budynek

• Zużycie ciepła;
• Koszt emisji zanieczyszczeń;
• Zużycie wody;
• Wytworzenie odpadów;
• Zainstalowane oświetlenie.

Ocena jakościowa (E-STEP)– subiektywna ocena parametrów budynku mających wpływ zarówno na środowisko zewnętrzne jak i komfort wewnętrzny

• 5 głównych działów:

• Relacje ze środowiskiem zewnętrznym;
• Klimat środowiska wewnętrznego;
• Oddziaływania środowiskowe;
• Aspekty środowiskowe;
• Analiza ekonomiczna.

• Ocena jakościowa – relacje ze środowiskiem zewnętrznym

• Wpływ na lokalną bioróżnorodność;
• Efekty wiatrowe;
• Wpływ na lokalną infrastrukturę;
• Zacienienie okolicy;
• Uwarunkowania geotechniczne;
• Rażące odbicie z budynku;
• Zanieczyszczenie powietrza;
• Efekt wyspy ciepła;
• Koncepcja architektoniczna/urok;
• Hałas;
• Wibracja;
• Zapach.

• Ocena jakościowa – klimat środowiska wewnętrznego

• Jakość powietrza wewnętrznego;
• Warunki cieplno-wilgotnościowe;
• Oświetlenie;
• Akustyka;
• Jakość wody;
• Solidność i trwałość;
• Ekologiczne materiały;
• Komfort użytkowania;
• Możliwości adaptacyjne;
• Zagrożenia radiacyjne.

• Ocena jakościowa – oddziaływania środowiskowe

• Efekt cieplarniany GWP;
• Destrukcja Warstwy Ozonowej ODP;
• Zakwaszenie AP;
• Eutrofizacja EU;
• Smog fotochemiczny LOC;
• Szkodliwość dla ekosystemu TOX.

• Ocena jakościowa – aspekty środowiskowe

• Zużycie energii pierwotnej paliw;
• Zużycie energii odnawialnej;
• Uszczuplenie zasobów mineralnych;
• Zużycie wody;
• Wytworzenie odpadów;
• Zużycie terenu.

• Ocena jakościowa – analiza ekonomiczna

• Koszty zakupu lub koszt początkowy;
• Koszty budowy;
• Koszty eksploatacji;
• Koszty konserwacji i napraw;
• Koszty wymiany lub odtworzenia;
• Koszty rozbiórki;
• Pozostałe.

Mamy nadzieję, że metodę ilościową zarządcy zechcą wykorzystać w celu wykazania się zaangażowaniem na rzecz racjonalizacji użytkowania obiektu. Taka ocena wyróżni zarządcę spośród innych, a tym samym podniesie jego wartość rynkową i poprawi jego konkurencyjność. Natomiast właściciele lub użytkownicy obiektu dostaną syntetyczną informację, z której mogą wnioskować, jak dobry jest ich obiekt w porównaniu do obiektu referencyjnego.

Metoda oceny użytkowania, w tym jakość życia, komfortu i relacji budynku z otoczeniem w cyklu życia budynku z uwzględnieniem oceny ilości nakładów energetycznych oraz materiałów niezbędnych do wzniesienia obiektu winna stać się standardem oferowanym przez inwestorów. Deweloperzy wykorzystają ją jako zabieg marketingowy do poprawy swojej oferty rynkowej.

Obie metody pozwalają nie tylko na tworzenie programów ułatwiających zarządcy lub inżynierom wykonanie oceny, ale przyczyniają się także do budowania społecznej świadomości potrzeby takich ocen.